Chaotisch pensioendebat in Tweede Kamer
Op woensdag 23 april debatteerde de Tweede Kamer over voorstellen om de Pensioenwet te wijzigen. Via het zogeheten (nog gewijzigde) amendement Joseph c.s. werd gepleit voor de invoering van een collectief instemmingsrecht. Om invaren in het nieuwe stelsel mogelijk te maken, zou ten minste dertig procent van alle deelnemers via een referendum zijn stem moeten uitbrengen en minstens de helft daarvan zou voor moeten stemmen. De verplichting om een referendum te houden werd in het voorstel beperkt tot pensioenfondsen die deelnemers geen individueel bezwaarrecht geven.
In de aanloop van het debat bleek – voor velen wellicht wat verrassend – dat de kans vrij groot is dat dit amendement in de Tweede Kamer een meerderheid achter zich zal krijgen. De emoties liepen flink op. De voor- en tegenstanders buitelden over elkaar heen en Kamerleden hanteerden zelfs termen als ‘chaos’ en ‘een bende’.
De Koepel Gepensioneerden waarschuwde ervoor dat door dit soort kluitjesvoetbal andere belangrijke onderwerpen onder dreigen te sneeuwen. Dat betreft in het bijzonder het kunnen bereiken van een koopkrachtiger pensioen en het anders vormgeven van de zeggenschap.
De minister probeerde van meet af aan wel een brug te slaan tussen de voor- en tegenstanders. Hij gaf aan de motieven van de indieners van het amendement te delen, namelijk het verbeteren van vertrouwen en draagvlak voor het pensioenstelsel.
In een brief die de minister voorafgaande aan het debat naar de Kamer stuurde, werden beide onderwerpen expliciet benoemd. Zo gaf de minister aan te zullen kijken naar oplossingen om pensioenfondsen meer ruimte te geven, zodat pensioenen de prijsstijgingen beter kunnen bijhouden. Verder vermeldde de minister aan de slag te zijn met een verkenning van mogelijke koopkrachtverbeteringen voor in het nieuwe stelsel en daarvan voor de zomer van 2025 een eerste beeld te zullen geven. Agnes Joseph van NSC diende aan het eind van het debat bovendien een motie in om in alle nieuwe pensioenregelingen een duidelijke koopkrachtambitie af te spreken. Dat laatste zou een hele verbetering zijn; tot nu toe ontbreekt een dergelijke ambitie in de meeste plannen.
Hoe nu verder?
Op dinsdag 13 mei is de stemming gepland over het wetsvoorstel en de ingediende amendementen. Mocht er in de Tweede Kamer een meerderheid blijken te zijn voor de amendementen, dan is daarna de Eerste Kamer aan zet. De samenstelling van de Eerste Kamer in aanmerking nemend, lijkt de kans aanmerkelijk kleiner dat het wetsvoorstel het daar zal halen. Voor- en tegenstanders moeten dan zoeken naar een compromis. De suggesties van de minister bieden wellicht een oplossing. Als de wet zo wordt aangepast dat het inflatierisico door alle deelnemers en gepensioneerden wordt gedeeld, zal dat de wens om een collectief instemmingsrecht te introduceren wellicht doen afnemen. Persoonlijk hoop ik daarop!
Koopkrachtbehoud wordt dan eerder mogelijk en de bestaanszekerheid neemt toe. De wens om deelnemers zeggenschap te geven was immers vooral gebaseerd op het na de invoering van de nieuwe pensioenwet minder zekere karakter van vooral de in het verleden opgebouwde pensioenrechten. Het bieden van meer zekerheid door het collectief delen van het inflatierisico kan dus een oplossing zijn.
Een vergelijking met 60 jaar geleden dringt zich op
Ik ben nog van de generatie die 18 maanden in militaire dienst moest. Na ongeveer 2 maanden werd er voor de ouders van de jonge rekruten meestal een open dag georganiseerd. Een vast onderdeel was dan een korte parade van een marcherende compagnie. De ouders van soldaat Jan waren er ook. Zijn vader schaamde zich rot omdat zoon Jan als enige uit de pas liep. Zijn moeder zag dat anders en riep vol trots: “Kijk eens vader, de hele compagnie loopt uit de maat behalve onze Jan”.
Nederland is niet het enige land dat zijn pensioenstelsel heeft gewijzigd. In andere landen is er altijd voor gekozen een knip aan te brengen tussen de oude al op opgebouwde pensioenaanspraken en de in de toekomst nog te verwerven rechten. Die oplossingsrichting had tot meer rust geleid. De meeste mensen worden nu eenmaal onrustig van een systeem waarin het persoonlijke pensioenpotje de ene maand omhoog en de maand er op weer omlaag gaat. Dat laatste geldt helemaal nu de oude rechten zonder instemming van deelnemers van karakter zijn veranderd.
Door het beter te willen weten dan alle andere landen die een stelselwijziging hebben doorgevoerd, lijkt Nederland nu een beetje op de moeder van soldaat Jan. Of dat wijs is, mag u zelf beoordelen.
Bestuurslid VGO Media
Anton de Bekker deelt in zijn maandelijkse column zijn persoonlijke visie over actuele pensioenonderwerpen.
